Milieu en duurzaamheid
Het ziekenhuis heeft een hoge impact op het milieu en de leefomgeving. We stoten doorlopend stoffen uit naar de lucht, de bodem en het oppervlaktewater. Het energieverbruik en de hoeveelheden afval zijn te vergelijken met die van een flinke woonwijk. Met een doordacht en samenhangende milieubeleid hebben we in 2020 bijgedragen aan het verminderen van deze uitstoot.
‘Milieu’ is een breed terrein en bij het uitvoeren van het milieubeleid zijn een groot aantal externe partners/instanties, afdelingen en medewerkers betrokken. In januari 2020 is het Milieubeleidsplan voor de periode 2020-2024 goedgekeurd door het BO en in werking getreden. Met dit nieuwe milieubeleid gaat het ziekenhuis wezenlijke stappen zetten op het gebied van verduurzaming, geheel aansluitend bij de doelen van de Green Deal Zorg II.
Met de Milieuthermometer Zorg maken we als ziekenhuis onze aandacht voor een duurzame bedrijfsvoering zichtbaar. Deze geeft een impuls aan de milieuprestatie van het ziekenhuis. In 2020 is veel werk verricht om aan de eisen van de Milieuthermometer te voldoen. In 2021 gaan we op voor het certificaat Brons.
Verduurzaming zien we ook terug in de voeding. In de catering zijn vegetarische maaltijden geïntroduceerd en we doen mee aan de jaarlijkse “Week zonder vlees”. In de Meander Marché kopen we een aantal voedingsmiddelen lokaal in van duurzaam producerende boeren. In 2020 is het nieuwe voedingsconcept verder doorgevoerd. Dit leidt tot een vermindering van voedselverspilling en tegelijk een betere doorvoeding van de patiënten met een verbetering van de hospitaliteit.
Op het gebied van duurzame zorg is winst behaald met de vervanging van oude dialysemachines door een milieuvriendelijke variant die verbeteringen biedt op het gebied van energie- en watergebruik en afvalproductie. Ook is op de OK een onderzoek gestart naar de mogelijke introductie van duurzaam geproduceerde alternatieven voor dekmaterialen.
De CO2 voetafdruk van Meander Medisch Centrum voor het totaal van de locaties Baarn en Amersfoort bedroeg in 2020 als volgt:
| Bron: | Verbruik: | CO2-emissie: |
| Elektriciteitsgebruik | 31.454.846 kWh | 17.489 ton CO2 |
| Gasgebruik | 1.283.862 m3 | 2.419 ton CO2 |
| Watergebruik incl. afvalwater | 87.701 m3 | 26,1 ton CO2 |
| Totaal | 19.993 ton CO2 |
De EED energie-audit 2018-2021 vormt de basis voor de activiteiten om energie te besparen en om hernieuwbare energie op te wekken. Een aantal maatregelen uit deze audit zijn in 2020 opgepakt.
In 2020 hebben we energiewinst behaald door het vervangen van lampen door LED verlichting. De werking van de pompen van het koudecircuit is nader onderzocht. Een potentiële energiebesparing van 700.000 kWh is berekend, deze maatregel is in 2020 opgepakt en vereist verdere afronding in 2021. In 2020 is ook gestart met het planmatig vervangen van luchtfilters van de ventilatiekasten voor energiezuinige varianten. Eind 2020 is gestart met de actualisatie van de EED Audit. Dit zal in 2021 worden afgerond.
In 2020 heeft het ziekenhuis door windkracht opgewekte elektriciteit ingekocht. Hierdoor veroorzaakt ons ziekenhuis vanaf 2019 aanzienlijk minder CO2 uitstoot. Ook is verder uitgezocht of zonnepanelen kunnen bijdragen aan energiebesparing. In 2021 zal definitief worden besloten of we op zonne-energie overstappen. Het gaat daarbij om ongeveer 5% van het huidige stroomgebruik.
Eind 2020 is op uitnodiging van TNO gestart met een verkennend onderzoek naar het gebruik van aquathermie voor koeling van de gebouwen met de Eem als potentiële bron van koude.
In 2020 is gestart met de voorbereiding van het opstellen van de Portefeuille routekaart energietransitie met als doel >49% CO2 reductie in 2030 en >95% in 2050. Dit doen we samen met een aantal andere ziekenhuizen met relatief recente nieuwbouw. Het ziekenhuis heeft ook een grote bijdrage geleverd aan de pilots en opzet van de zorgbranche routekaart energietransitie, samen met TNO, de NVZ en andere ziekenhuizen.
Nu we een aantal jaar gehuisvest zijn in het nieuwe ziekenhuis, werd het tijd om het vervoersplan uit 2012 te herzien. In 2019 is een nieuw vervoersplan opgesteld. Dit is in 2020 nader uitgewerkt naar aanleiding van de routekaart energietransitie. In 2021 zal het nieuwe vervoersplan in werking treden. Een nog op te richten projectgroep vervoersmanagement zal het plan gaan implementeren.
Elektrisch rijden wordt steeds gewoner en daar horen voldoende laadpalen bij. In 2020 is nader onderzocht of dit haalbaar is. Er kwam een positief beeld naar voren en in 2021 volgt het besluit over het vervolg. Begin 2020 is de slimme bandenpomp geïntroduceerd voor het personeel. De pomp is in 2020 in totaal 1.081 keer gebruikt en heeft een CO2 reductie opgeleverd van 19 ton CO2 equivalenten en een brandstofbesparing van 5.618 liter.
Het ziekenhuis heeft begin 2020 deelgenomen aan een consultatieronde voor de nieuwe wettelijke voorschriften op het gebied van persoonsgebonden woon/werkverkeer op uitnodiging van RVOnl.
In samenwerking met het Milieuplatform Zorgsector, Pharmafilter en het Polymere Science Centre Zwolle is op initiatief van het ziekenhuis onderzocht of de kunststoffractie uit de Pharmafilter te recycleren is. Het antwoord is positief. Mede naar aanleiding hiervan heeft het ziekenhuis het initiatief genomen voor een conferentie met alle partijen uit de kunststofketen van ziekenhuizen via afvalinzamelaars tot fabrikanten van plastic producten. Het doel van deze conferentie was de recycling van kunststofafval uit de zorg mogelijk te maken en te verbeteren. Aansluitend hebben het ziekenhuis en CIRCO een ‘CIRCO Track’ opgezet met als doel de samenwerking binnen deze keten vorm te geven.
Voor het ziekenhuis zal in 2021 worden onderzocht of de invoering van de Pharmafilter tot de mogelijkheden behoort. De introductie van de Pharmafilter kan het recyclepercentage over het door het ziekenhuis geproduceerde afval flink verhogen.
Eind 2020 is het project kunststoffeninzameling gestart met de OK’s en catering als pilotafdelingen. Doel is te onderzoeken of kunststofinzameling op deze wijze kan worden verbeterd en uitgebreid en hoe we de daarmee gegenereerde plastic reststoffen kunnen afzetten binnen de kunststof-keten.
Het ziekenhuis heeft in 2020 intensief bijgedragen aan de landelijke introductie van de inzameling van incontinentieafval. Eind 2020 is een haalbaarheidsonderzoek gestart naar de inzameling van incontinentiemateriaal in Meander.
Begin 2020 is tijdelijk een extra stroom specifiek ziekenhuisafval geïntroduceerd als gevolg van de onvoldoende bevoorrading van vaatjes voor dit afval. Dit was een direct gevolg van de grote landelijke afvalproductie op dit gebied als gevolg van de corona-epidemie.
In 2020 heeft het ziekenhuis een abonnement afgesloten op de online marktplaats voor ongebruikte materialen en producten. Hierop kunnen we een aantal zaken aanbieden, zoals verlichtingsarmaturen, afgedankte cateringvoorraad en materialen van het opgeheven Symfora Meander.
Ook in 2020 is een onderzoek gestart naar de mogelijkheid van invoering van UV desinfectieapparatuur voor diverse materialen. Dit heeft als voordeel dat er minder materialen nodig zijn, met alle milieuvoordelen van dien. In 2021 wordt besloten of we ermee verder gaan.
In 2020 is het blauwe Wiva vat voor de inzameling van specifiek ziekenhuisafval vervangen door het Infinity vat. Dit vat is voor meer dan 65% gemaakt uit kunststofrecyclaat in plaats van aardolie. Het is daarmee een veel duurzamer alternatief.
De Pharmafilter haalt restanten medicijnen en chemicaliën uit het afvalwater. Indien de Pharmafilter niet doorgaat, zal in 2021 worden onderzocht hoe de lozing van restanten medicijnen op andere wijze is te verminderen door bijvoorbeeld filtersystemen.
In 2018 is een geluidsscenario-onderzoek uitgevoerd. De toekomstige geluidsbelasting door het ziekenhuis is doorberekend voor verschillende scenario’s. Hiermee anticiperen we op mogelijke wijzigingen in de activiteiten en functionaliteit van het ziekenhuis.
In 2020 heeft het ziekenhuis actief geacteerd in een overleg van ziekenhuizen met de ministeries VWS en I&W over het te voeren beleid op het gebied van zeer zorgwekkende stoffen. Dit zal uiteindelijk zijn beslag krijgen in de het nieuwe Besluit activiteiten leefomgeving dat het huidige Activiteitenbesluit gaat vervangen.
Het ziekenhuis is lid van het Milieuplatform Zorgsector (MPZ). De milieucoördinator is actief lid van de werkgroep Circulaire Grondstoffen en trekker van de subwerkgroep Kunststoffen van het MPZ. In 2020 heeft deze werkgroep het Draaiboek Grondstoffen en Afval Intramurale Zorginstellingen geactualiseerd. Dit draaiboek is goed ontvangen. Het wordt intensief online geraadpleegd, ook door instellingen buiten de intramurale zorg zoals huisartsenpraktijken.
In 2020 is de jaarlijkse ADR audit uitgevoerd om te toetsen of we voldoen aan de wetgeving op het gebied van vervoer van gevaarlijke stoffen over de openbare weg. Er zijn geen overtredingen geconstateerd. De aandachtspunten zullen in 2021 worden opgepakt. Alle knelpunten uit de voorgaande jaren zijn opgeheven.
De locaties Maatweg en Baarn zijn in 2020 gecontroleerd op het voldoen aan de wet- en regelgeving op het gebied van milieu door de RUD Omgevingsdienst. Geconstateerd is dat de gasleidingen van de stookinstallatie van de locaties niet voldoen aan de Scios voorschriften. Dit is in 2020 opgepakt en hersteld.
Bij de jaarlijkse meting van de concentraties aan stoffen in het afvalwater is een overschrijding geconstateerd van xyleen. Dit knelpunt is samen met het pathologisch laboratorium opgepakt en opgeheven.
“Energie en CO2 reductie zijn belangrijke thema’s voor het ziekenhuis – en voor de hele samenleving. In 2020 hebben we de eerste stappen gezet naar de Portefeuille routekaart energietransitie. Deze heeft ambitieuze doelen: meer dan 49% CO2 reductie in 2030 en meer dan 95% in 2050. Dit doen we samen met een aantal andere ziekenhuizen die net als wij in een relatief nieuw gebouw zijn gehuisvest. Zo zetten we stappen vooruit.”
Stef Bots, adviseur milieu en duurzaamheid
